Wil je de opvolging in het familiebedrijf goed voorbereiden? Stel dan vragen en bespreek samen de antwoorden. Maar welke zijn nu die vragen? Bestaat er zoiets als de ‘juiste’ vragen? Hoe en wanneer stellen we die dan?
Weten wij als ouder wel met welke vragen onze kinderen zitten? Bij voorkeur willen we hen horen vertellen over hun betrokkenheid bij het bedrijf, over toekomstplannen en ondernemerschap. Ouders die vooral focussen op wat ze willen horen, staan niet stil bij de vragen die hun kinderen hebben.
Soms willen kinderen hun ouders gewoon niet lastigvallen met hun vragen en dan blijven ze zitten met hun innerlijke dialoog. Ook jij als ouder hebt wellicht vragen en verwachtingen die je niet hardop uitspreekt. Het zijn allemaal gesprekken die niet gevoerd worden. Met als gevolg dat ouders en kinderen in hun eigen wachtzaal gaan zitten.
Nochtans hebben ouders een verantwoordelijkheid in het groeiproces van hun kind en dus ook over de emotionele betrokkenheid bij het bedrijf. Het is enkel samen dat ze een verhaal kunnen maken waar ze mee verder kunnen.
De valkuil van sommige ouders is dat ze eerder bezig zijn met het innemen van standpunten en het sturen van situaties naar gewenste resultaten, dan met het proberen te begrijpen wat de volgende generatie nodig heeft. Dat leidt uiteindelijk tot een mismatch waardoor veel energie verloren gaat door gesprekken die alleen tot irritatie of meer ongerustheid leiden.
De mismatch tussen de wensen van de oudere generatie en de behoeften van de volgende generatie is een dynamiek die ik regelmatig tegenkom.
Als de opvolggeneratie vindt dat haar waarden en doelstellingen niet op één lijn liggen met die van de oudere generatie, dan wordt de overdracht moeilijker. In het slechtste geval ontstaat er een strijd om het grote gelijk. Maar wie gaat voor het gelijk, gaat niet voor de relatie. En dat is zonde van de energie en de verbinding die verloren gaan.
– Maak ruimte voor ‘Warme en Noodzakelijke’ gesprekken tussen de generaties. Dat vraagt tijd en echte aandacht. Samen de vragen ophalen, echt (liefdevol) luisteren en zoeken naar antwoorden is een deugddoend proces voor ouders en kinderen.
– Overschat de kinderen niet, maar onderschat hen ook niet. Weet dat je aan tafel zit met Next Gens die zijn opgegroeid in een VUCA-wereld (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous). Zij zijn wereldwijd thuis, technologisch scherpzinnig, en gretig om te leren hoe zij kunnen omgaan met de complexe wisselwerking tussen familie- en bedrijfsdynamieken.
– Elk familielid is bereid om eigen verantwoordelijkheid te nemen.
– Onderzoek van Jaskiewicz & Rau (2022) heeft aangetoond dat de Next Gens voldoende steun krijgen bij hun technische en professionele ontwikkeling, maar minder bij het leren navigeren tussen de rijke patronen en dynamieken die deel uitmaken van het familie-, vermogens- en bedrijfssysteem.
“Be the host in the search for their place in the family & the company. It is a gift to yourself.”
De beste manier om Next Gens te helpen hun eigen erfenis op te bouwen, is het stellen van de vragen ‘die er toe doen’ en het samen bespreken van de antwoorden. De juiste vragen zijn hún vragen. Wat zijn de goede redenen om aandacht te hebben voor de vragen van de volgende generatie:
- Kinderen leren vooral van mensen die ze het meest vertrouwen. Als het goed is, zijn dat de ouders. Vertrouwen is dus de kwintessens van een leer- of groeiproces.
- Kinderen zijn loyaal aan hun ouders. Ze zetten hun nieuwsgierigheid over het bedrijf soms aan de kant, omdat ze hun ouders willen sparen. Daarmee doen ze hun eigen leertraject te kort. Op het moment dat ze starten met werken in het familiebedrijf willen ze die achterstand versneld ophalen waardoor ze lastige vragen gaan stellen en hun ouders verrast worden. Dat kan onverwachte dynamieken tot stand brengen die onrust veroorzaken bij niet-familiale leidinggevenden en medewerkers. Als ouder kan je dit voorkomen door de kinderen van kindsbeen af te stimuleren om vragen te stellen en er blijvend aandacht aan te besteden.
- Ownership aanleren vraagt tijd. De betrokkenen, familieleden en niet-familieleden moeten beseffen dat het een investering is die tijd en vele interacties en dialogen vergt gedurende vele jaren. Het belangrijkste is niet de snelheid waarmee de ouders het proces aanpakken maar het feit dat je als familie samen de journey aangaat. Denk daarbij aan de fabel van de schildpad en de haas.
Elke familie heeft zijn eigen DNA. Neem de kans om samen met de kinderen het ‘uniek immaterieel erfgoed’ op een goede manier vorm te geven.
Familie heeft een blijvende invloed op ons leven. Daarom is het zo belangrijk dat wij er zorg voor dragen. Anders zal familie ons geen energie geven maar kosten. In het ergste geval raken families verstrikt in aanslepende conflicten die de volgende generaties ernstig beperken en alles bedreigen wat de familie in haar verleden heeft bereikt.
Ownership vraagt verschillende competenties w.o. het dragen van verantwoordelijkheid. Sommige competenties kan je leren van de vorige generaties, andere via goede opleidingen. Ook motivatie en maturiteit spelen een rol.
Maar het meest fundamentele is dat de NextGen-opvolger geaccepteerd wordt in zijn rol door de andere familieleden, de aandeelhouders, medewerkers en leidinggevenden. Dat is ook een opdracht voor de oudere generatie.
Als opvolger de juiste vragen weten te stellen, is het begin van een leertraject om bekwaam ownership te ontwikkelen. Vragen kunnen stellen aan mensen die je het meest vertrouwt en die hun verhaal willen delen, biedt elke opvolger de opportuniteit om een goede onderlinge afhankelijkheid binnen de familie te creëren. Enerzijds voldoende onafhankelijk om je vrij te voelen om gedeelde waarden en doelstellingen waar te maken, en anderzijds voldoende afhankelijk om ook familie te blijven.
Mijn werk bestaat vaak uit het samen zoeken naar die vragen. Vragen leven in onze innerlijke dialoog, maar soms aarzelen we om ze naar buiten te brengen. Een eerste stap is een gesprek waarin we thema’s, vragen en familiewaarden exploreren. Vervolgens beginnen we vragen te boetseren en toetsen we ze af:
• Wat is de goede reden om deze vraag te stellen?
• Wat is de goede reden om deze vraag niet te stellen?
• En wat kan er gebeuren als je deze vraag al dan niet stelt?
Een greep uit de vragen van NextGens:
Vragen met betrekking tot intergenerationele verschuivingen:
- • “Wie beschouwen we als familie?”
- • “Hoe kan ik geloofwaardigheid verwerven bij niet-familiale leidinggevenden en bestuursleden?”
Vragen die voortkomen uit een gebrek aan kritische gesprekken tussen de generaties:
- • “We hebben altijd conflicten in de familie gehad. Nu ik volwassen ben, stel ik me de vraag of ik hier iets aan moet doen?
- • “Mijn ouders praten niet over hun pensioen. Hoe kan ik het gesprek ‘Wat gebeurt er als je met pensioen gaat?’ met mijn ouders beginnen?”
Andere vragen wijzen op een onderstroom van bezorgdheid en ongerustheid, zoals:
- • “Verdien ik het bedrijf en/of de rijkdom wel die ik zal erven?”
- • “Hoe praat ik met vrienden over het familievermogen?”
Tips:
- – Neem tijd en ruimte om samen met je kinderen hun vragen te benoemen.
- – Bespreek de vraag door samen te zoeken naar de antwoorden.
- – Zorg voor borging. Een goed proces vraagt een duidelijke afspraak of follow-up.
- – Wees een bereikbare, ontvankelijke en betrouwbare ouder voor je kinderen.
- – Durf hulp vragen van een vertrouwenspersoon of professioneel adviseur.
<< Terug naar overzicht