‘The Power of Living Moments’ in familiegesprekken.
“Mevrouw Wullaert, kwetsbaarheid, daar doen wij niet aan mee…” zei Louis, de vader, tijdens ons kennismakingsgesprek. Ik kreeg van Louis en de hele familie het mandaat om de familie te begeleiden tijdens de overdracht die maar niet vlot wou lopen. Tegelijk maakte hij wel duidelijk dat hij niet aanwezig zou zijn. Ik besloot om er met hem apart over te praten. Na een lang gesprek kwam hij op zijn uitspraak terug en heeft hij uiteindelijk aan het hele traject actief deelgenomen …
Een gesprek is beweging, dynamisch en vloeibaar, en kan je leiden naar een plek waarvan je niet wist dat je er naartoe zou gaan. Dat ongekende was nu net een van de aarzelingen van Louis.
Emoties zijn eigen aan een familiebedrijf, die kan je niet zomaar wegnemen. Wat ik tijdens mijn begeleidingen wel doe, is schakelen tussen emotie en ratio.
Soms vindt er in een gesprek een doorbraak plaats. Je voelt dan dat er iets gebeurt. We worden plots door woorden of een non-verbale reactie geraakt. Mijn uitdaging is om dat moment te kunnen vastpakken en duidelijk te maken dat hier iets belangrijk gebeurt. Shotter* noemt dit a living moment. We kunnen het gewoon niet negeren omdat het zo waardevol is. Als je het daar dan als familie over kan hebben, wat vroeger niet kon, dan voel je pas tot wat je als familie in staat bent.
Samen zoeken naar nieuwe woorden in een verwarrende of ongelukkige situatie kan helpen.
Het kan dan heel bevrijdend zijn om samen als familie extra langzaam te gaan en bij jezelf de volgende vragen te durven stellen. Waar sta ik? Wat voor persoon ben ik en wil ik zijn om met deze situatie om te gaan? Welke stappen vooruit kan ik nemen? Wat is mijn aandeel in deze situatie? Welke rol neem ik op en wil ik dat?
Echt luisteren is de bereidheid om het beste in elkaar naar boven te halen. Daarom is het belangrijk om te durven stilstaan bij het waarnemen van kleine reacties in het gesprek. Zoals Tom Andersen** ooit zei: “Woorden zijn als handen. Ze reiken uit en kunnen mensen aanraken. En mensen kunnen geraakt worden, door andermans woorden of hun eigen woorden.” Hoe kunnen we gevoeliger zijn voor kleine gebeurtenissen, voor woorden, toon, pauzes, gezichtsuitdrukkingen, enzovoort? En hoe kunnen we deze dan zien als openingen en uitnodigingen om te laten gebeuren wat nog niet eerder is gebeurd. Louis en zijn familie hebben dat gedaan en zijn ook blij met de positieve effecten ervan.
Werken met families is opmerkzaam zijn voor wat onder onze neus gebeurt, maar toch over het hoofd wordt gezien. En dan durven vragen hoe dit het verschil maakt, waar het levende moment je naartoe kan leiden.
Een pleidooi om meer mét elkaar te praten in plaats van óver elkaar.
______________________
*John Shotter (1937–2016) was hoogleraar communicatie aan de universiteit van New Hampshire (VS) en als onderzoeker verbonden aan het centrum voor filosofie voor natuur- en sociale wetenschappen van de London School of Economics. Hij is een van de grondleggers van de sociaal-constructionistische beweging, die van invloed is geweest op de theorievorming in systeemtherapie. Shotter heeft onder andere veel samengewerkt met Tom Andersen en is medeoprichter van het internationale Network of dialogical practices.
**Tom Andersen was hoogleraar sociale psychiatrie aan het Institute of Community Medicine van de Universiteit van Tromso, Noorwegen, en was de initiatiefnemer van Reflective Processes in therapeutic practices. Hij is de auteur van The Reflecting Team: Dialogues and Dialogues about Dialogues, 1991, en Death Talk: Gesprekken met kinderen en families, 1997. Tom overleed in het voorjaar van 2007.
<< Terug naar overzicht